https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jeb.14145Cechy organizmu (fenotyp) kształtowane są zarówno przez zestaw genów (genotyp), jak i środowisko zewnętrzne, np. dostępność pokarmu. Faktem jest, że pomimo posiadania tego samego genotypu, bliźnięta jednojajowe nie wykazują identycznych cech. Tłumaczyć to można odmiennymi warunkami, jakich doświadczały bliźnięta w czasie życia oraz tym, że dany genotyp ma możliwość wykształcenia odmiennych cech w zależności od środowiska, czyli jest fenotypowo plastyczny. Na poziomie populacji, zróżnicowanie plastyczności fenotypowej może dostarczyć informacji o tym, czy plastyczność generalnie ułatwia czy raczej utrudnia adaptację do zmian środowiskowych.
W niniejszym artykule zbadaliśmy zmienność kształtu skrzydeł - cechy odpowiedzialnej za mobilność organizmów uskrzydlonych - u pałątki pospolitej w gradiencie równoleżnikowym Europy. W przeciwieństwie do ważek z południa kontynentu, północne osobniki doświadczają stresu związanego z niskimi temperaturami i co za tym idzie krótkim sezonem wzrostu. Sprawdzaliśmy, czy ww. warunki przekładają się na rozmiar i geometrię skrzydeł. W tym celu w laboratorium hodowaliśmy larwy pałątki symulując różne warunki środowiskowe. Symulacja polegała na eksponowaniu osobników na odmienną temperaturę oraz długości dnia (odmienne warunki panujące na północy i na południu Europy).
Gdy organizmy były hodowane w rodzimych warunkach zaobserwowano, że skrzydła osobników z populacji północnej i południowej znacznie różnią się kształtem. Porównując kształt skrzydeł w różnych środowiskach, znaleźliśmy dowody na obecność plastyczności fenotypowej opisywanej cechy, a ta odpowiedź różniła się w zależności od populacji - osobniki z północy były bardziej plastyczne niż te z południa. Dodatkowo, w zależności od warunków hodowli, przednie skrzydła owadów różniły się od tylnych. Nasze badanie dowodzi więc umiarkowane poparcie dla hipotezy, że odmienne środowiska tak samo wpływają na plastyczność cechy u geograficznie różnych populacji. Co więcej, wpływ różnic populacji na kształt skrzydeł był do czterech razy silniejszy niż efekty plastyczne.
Nasze wyniki pokazują, że ograniczenia czasowe związane z długością sezonu wegetacyjnego mogą odmiennie wpłynąć na kształtowanie się cech odpowiedzialnych za mobilność owadów.