Pliki cookies na stronie ecopondproject.eu

Ta strona używa plików Cookie. Korzystając z tej strony zgadzasz się na umieszczenie tych plików na twoim urządzeniu

Gatunki inwazyjne

rak-sygnalowy.jpgPojawienie się gatunku inwazyjnego to najczęściej bardzo zła wiadomość dla siedliska, czy ekosystemu, a przede wszystkim dla żyjących w nich rodzimych gatunków. Gatunek inwazyjny jest gatunkiem nie-rodzimym, nazywanym również gatunkiem obcym lub wprowadzonym (introdukowanym), który po pojawieniu się w nowym miejscu z powodzeniem zasiedla je i rozprzestrzenia się wywierając przy tym negatywny wpływ na inne gatunki, dane siedliska lub całe środowisko. Czasami gatunki obce inwazyjne pojawiają się w towarzystwie mikroorganizmów patogennych, co oznacza podwójny problem i jest niestety najczęstszą przyczyną plag i pandemii. Jeśli jakiś gatunek pojawia się tam, gdzie z natury nie przynależy, oznacza to, że przekroczono bariery geograficzne, często nawet międzykontynentalne, i że spowodowała to działalność człowieka. Bowiem głównym czynnikiem wywołującym pojawianie się gatunków obcych inwazyjnych jest wymiana handlowa.

Przyjrzyjmy się dwóm przykładom tego, jak merkantylna działalność człowieka doprowadziła do pojawienia się obcych gatunków inwazyjnych zagrażających egzystencji rodzimych raków i płazów.

Północnoamerykański rak sygnałowy to wspaniały, lecz niesławny gatunek raka sprowadzony do Szwecji w latach 60-tych dwudziestego wieku dla ‘ożywienia’ połowów raków. Był on niemal identyczny jak uwielbiany przez Szwedów, bardzo smaczny rak szlachetny, a przy tym większy i pozornie bardziej odporny na choroby. Nikt nie przewidział jednak pojawienia się wraz z nim podwójnego problemu. Rak sygnałowy stał się niezwykle skutecznym najeźdźcą, który nie tylko szybko wyparł słabszego raka szlachetnego, ale też dysponował straszliwą bronią: jego pasożyt Aphanomyces astaci, choć nieszkodliwy dla amerykańskich gatunków raka, okazał się zabójczy dla raków z innych kontynentów. W słodkowodnych zbiornikach Europy pasożyt napotkał nowych żywicieli, bardzo podobnych do tych amerykańskich. Ci jednak nie byli w stanie stawić mu jakiegokolwiek oporu. Plaga rozeszła się błyskawicznie i w ciągu kilku tygodni wymarły całe populacje raków. Pojawiło się wręcz realne zagrożenie wyginięcia wszystkich gatunków raków spoza kontynentu amerykańskiego. Rak sygnałowy rozprzestrzenił się w 39 krajach Europy, a jego śmiercionośny pasożyt, uznawany za jeden ze 100 najgroźniejszych gatunków obcych inwazyjnych, przyczynił się do drastycznego zmniejszenia populacji raków na tym kontynencie.

rak-szlachetny.jpgKolejnym gatunkiem inwazyjnym z listy 100 najgroźniejszych jest Batrahcochytrium dedrobaditis (Bd). Grzyb ten w wielu miejscach świata spowodował znaczące zmniejszenie liczebności, a w niektórych wypadkach nawet całkowitą eliminację pewnych gatunków płazów. Jest to jeden z najgroźniejszych i najbardziej niszczycielskich patogenów, jakie występują w naturze. Przez długi czas pozostawało tajemnicą, skąd wziął się ten zabójczy gatunek inwazyjnego grzyba. Wreszcie odkryto, że pochodzi on od odpornych na niego płazów ze wschodniej Azji. Bd pojawił się w innych rejonach świata na początku XX wieku na skutek wzmożonego handlu płazami w celach komercyjnych. Drobne wydarzenia, takie jak wydostanie się kilku zarażonych płazów z ZOO, czy wypuszczenie z akwariów, wywołały globalną katastrofę. Bd spowodował dramatyczny spadek liczebności płazów w tropikach Australii i obu Amerykach. Płazy z najcieplejszych i najzimniejszych rejonów świata ucierpiały w mniejszym stopniu.

Gatunki obce inwazyjne nie muszą bowiem wszędzie stanowić takiego samego zagrożenia. O tym, jaki wpływ wywierają w danym środowisku, decyduje wiele czynników, wśród nich na przykład klimat. Nie sposób jednak z góry przewidzieć, jakie zmiany w ekosystemie spowoduje pojawienie się gatunku inwazyjnego. Dlatego też powinniśmy unikać wszelkich działań, które mogą skutkować wprowadzeniem, uwolnieniem lub przeniesieniem obcego gatunku do środowiska, w którym wcześniej nie występował. Nigdy nie wiemy, co się wydarzy, ale historia zna aż nazbyt wiele przypadków, kiedy efekty takich przedsięwzięć okazały się katastrofalne.

dr Trude Vrålstad

 

Urbanizacja right-arrow.png Bioróżnorodność right-arrow.png Ewolucja         right-arrow.png Stawy               right-arrow.png