Wydaje się, że każdy z nas przynajmniej raz w swoim życiu widział staw. W ogrodzie, w parku, w mieście, na wsi… Ale czy potrafilibyśmy jednoznacznie stwierdzić, co to jest staw? Skąd tak naprawdę wiemy, że patrzymy na staw, a nie na jezioro? I dlaczego akurat stawy miałyby być tak ważne dla utrzymania różnorodności biologicznej?
To ciekawe, że nie ma jednej, obowiązującej definicji stawu… Oczywiście, możemy powiedzieć, że jest to naturalny lub sztuczny zbiornik wodny, ale nie jest to zbyt konkretny opis. Dla limnologów – badaczy wód zbiorników śródlądowych – stawy to zbiorniki wodne, w których światło dociera do samego dna lub też na tyle płytkie, że rośliny mogą wyrastać z nich ponad ich powierzchnię. Kolejną cechą stawów miałby też być brak fal przybijających do ich brzegów. Jednak w wielu przypadkach kryteria te nie są łatwe do zaobserwowania. Dlatego też wiele organizacji zajmujących się środowiskiem naturalnym zdecydowało się kwalifikować dane zbiorniki słodkowodne jako stawy stosując wyłącznie kryterium wielkości. Ale o ile Konwencja Ramsarska określa, że stawy to zbiorniki zajmujące obszar nie większy niż 8 ha, o tyle wielu innych badaczy za maksymalną wielkość stawu uznaje zaledwie 5 ha. Z kolei British Freshwater Habitats Trust podaje definicję, według której są to zbiorniki wodne o powierzchni między 1m² a 2 ha, w których woda utrzymuje się przez co najmniej 4 miesiące w roku.
Tak liczne rozbieżności w definicjach stawu są zaskakujące, zwłaszcza gdy weźmie się pod uwagę, jak ważną rolę odgrywają one dla zachowania bioróżnorodności. Szacuje się, że na Ziemi jest od 64 milionów do… 3 miliardów stawów i małych jezior, czyli co najmniej sto razy więcej niż jakichkolwiek innych słodkowodnych systemów wód stojących. Co oznacza, że powierzchnia stawów stanowi 30% powierzchni wszystkich zbiorników słodkowodnych na świecie! Są one ważnym elementem krajobrazów miejskich, wiejskich i leśnych często służąc jako jedyne możliwe siedlisko dla rozmaitych organizmów słodkowodnych na danym terenie. Możemy w nich odnaleźć rzadkie gatunki, które nie występują w innych zbiornikach, ale stałymi mieszkańcami stawów są przede wszystkim: płazy, ważki i rośliny wodne. Nie należy jednak zapominać, że w stawach, szczególnie tych miejskich, często spotykamy też gatunki obce, w tym te inwazyjne, które stanowią jedno z głównych zagrożeń dla bioróżnorodności.
Stawy narażone są na liczne zagrożenia, ponieważ wielki wpływ wywiera na nie zarówno urbanizacja jak i zanieczyszczenia oraz zmiany klimatyczne. Jako że stawy nie zostały uwzględnione, ani nawet wymienione, w Ramowej Dyrektywie Wodnej, nadal brakuje jednolitego systemu ich monitorowania w skali europejskiej. Wszystko to powoduje, że nasza wiedza na temat bioróżnorodności stawów jest nadal bardzo ograniczona i wymaga dalszych badań.
dr hab. Karolina Bącela-Spychalska
Urbanizacja 
Gatunki inwazyjne Bioróżnorodność Ewolucja